Καλέπορτες

Οι κύριες εξωτερικές πύλες των τειχών ήταν τρεις: οι Πύλες της Γέφυρας, που είναι οι γνωστότερες και οι μόνες σωζόμενες σήμερα "Καλέπορτες", εκείνες της Αγοράς και οι Πύλες των Ανακτόρων ή Σαραϊόπορτες. Οι τρεις σουλτανικές πύλες οδηγούν προς τα ανάκτορα, η μια προς το νότο η μια προς τα βόρεια και μια πύλη της κάτω ζώνης που ανοίγεται προς το μέρος της οδού Τσομλεκτζιλέρ (δηλαδή οι Σαραϊόπορτες). Εκτός αυτών, στο δυτικό τμήμα του κάστρου, υπάρχει η Κιοπρού Καπουσού, δηλαδή η Πύλη της Γέφυρας και προς το νότο η Τσαρσί - Καπουσού, η πύλη της αγοράς. Αμφότερες είναι διπλές, οχυρές και στέρεες
Από τις 5 συνολικά πύλες, οι εξωτερικές μεγάλες πύλες θα ήταν οι τρεις τελευταίες, ενώ οι πρώτες δύο θα αποτελούσαν τις κύριες εσωτερικές πύλες της ακρόπολης, οι οποίες σήμερα δεν μπορούν να εντοπιστούν χωρίς ανασκαφές.

Πύλες της Αγοράς (Τσαρσί Καπουσού): Οι πύλες αυτές θα πρέπει να θεωρηθούν ως οι κύριες Καλέπορτες. Η ακριβής τους μορφή δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί, όπως και η έκταση στην οποία θα απλωνόταν ο οικισμός.
Σύμφωνα με μια ανασκαφή η οποία πραγματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του '80, ανακαλύφθηκαν τείχη χρονολογούμενα πιθανότατα στην υστεροβυζαντινή περίοδο και τα οποία χτίστηκαν πιθανότατα για την οχύρωση του κάστρου.
Η παράδοση θέλει τις πύλες να κλείνουν τη νύχτα με κήρυκα ο οποίος καλούσε τον κόσμο να μπει πριν κλείσει η πύλη, καθώς αυτές δεν άνοιγαν την νύχτα "υπό καμμίαν αιτιολογίαν''. Το τελετουργικό αυτό συνεχιζόταν μέχρι να κατεδαφιστούν οι πύλες, κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.

Πύλες της Γέφυρας (Κιοπρού Καπουσού): Ονομαζόταν έτσι λόγω της γειτνίασης τους με τη μεγάλη γέφυρα του Ερυθροποτάμου. Αποτελούσαν την δεύτερη μεγάλη είσοδο του κάστρου και βρισκόταν στο νοτιοδυτικό άκρο του. Σήμερα είναι οι μοναδικές που σώζονται σε καλή κατάσταση και ξεχωρίζουν για το οξυκόρυφο διακοσμητικό τυφλό τόξο, το καμπύλο λίθινο υπέρθυρο και το αβακωτό διάκοσμο, ένα πλινθόκτιστο βυζαντινό μοτίβο το οποίο στέφει το τύμπανο επάνω από το άνοιγμα της πύλης.

Οι πύλες των Ανακτόρων (Σαραϊόπορτες): Βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα των τειχών, στην Αγία Αικατερίνη. Μετά από ανασκαφές στα μέσα της δεκαετίας του '80, αποκαλύφθηκε ότι η πρόσβαση προς το κάστρο γινόταν με πλατιά λιθόκτιστη κλίμακα, πιθανώς παλαιοχριστιανικών χρόνων, παράλληλη προς το τείχος, η οποία ξαναχτίστηκε πιθανότατα στις αρχές του 14ου αιώνα.
Οι πύλες κατεδαφίστηκαν από τις τουρκικές αρχές στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και το υλικό χρησιμοποιήθηκε για τη λιθόστρωση των οδών της πόλης.

Πυλίδες: Εκτός από τις κύριες εξωτερικές πύλες του κάστρου υπήρχαν και κάποιες μικρότερες βοηθητικές πυλίδες. Κατά παράδοση, η πυλίδα καλούνταν Κερκόπορτα ή Νερόπορτα. Δίχως να γνωρίζουμε με ποία αιτιολογία είχε δοθεί η πρώτη ονομασία η δεύτερη συνδέεται με την παράδοση για μεταφορά του νερού από το πεντάζωνο επάνω στο κάστρο μέσω κτιστής κλίμακας.

Πηγή: "Διδυμότειχο, μια άγνωστη πρωτεύουσα" Αθανάσιος Ι. Γουρίδης, 2008