Ι.Ν. Σωτήρος Χριστού

Μεταβυζαντινός ναός που ανάγεται στα 1846. Ο ναός είναι κτισμένος ακριβώς επάνω τις Καλέπορτες της Αγοράς, σε απόσταση 80 περίπου μέτρων από αυτές. Είναι τρίκλιτος με διπλή κιονοστοιχία από λίθινους κίονες, οι οποίοι φέρνουν την βαριά ανωδομή.

Η θέση του κτιρίου στην διάταξη του βυζαντινού οικισμού του κάστρου, η καταγραφή ενός σημαντικού πλούτου ιερών σκευών που προϋπήρχαν στο ναό, αλλά και το πλήθος των παραδόσεων που σχετίζονται με τη θαυματουργή δράση του Χριστού του κάστρου, ενισχύουν την παραδοχή περί ύπαρξης στη θέση σημαντικού λατρευτικού τόπου.

Το καμπαναριό του ναού είναι χτισμένο επάνω στο γειτονικό βυζαντινό πύργο. Ανεγέρθηκε το 1873 και ανακατασκευάστηκε 1899.

Μέσα στο ναό βρίσκονται δύο εικόνες, κειμήλια μοναδικής σημασίας: η πρώτη, έργο υψηλότατης τέχνης, είναι μια βυζαντινή λιτανευτική αμφίγραπτη εικόνα. Στη μια της όψη απεικονίζεται η Βρεφοκρατούσα Θεοτόκος, όπου στα δεξιά της και χαμηλά με μικρά ερυθρά γράμματα διαβάζουμε "Η ΔημοτυχΗΤΗσσα". Στην άλλη όψη απεικονίζεται η Σταύρωση, όπου ο Ιησούς, ο Ιωάννης και η Θεοτόκος αποδίδονται λιτά, με συγκρατημένη έκφραση και βαθιά εσωτερική θλίψη.
Η δεύτερη εικόνα είναι η δεσποτική του Σωτήρα Χριστού για την οποία η παράδοση λέει ότι ιστορήθηκε από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Δυστυχώς έχει καλυφθεί σχεδόν ολόκληρη από αργυρή επένδυση.

Οι δύο εικόνες θεωρούνται θαυματουργές. Κατά την περίοδο της Πεντηκοστής, άλλα και τις άλλες γιορτές του Κυρίου, συνέρρεαν πιστοί και πάσχοντες απ' όλα τα μέρη της Θράκης για προσκύνημα. Τα θαύματα που αποδίδονταν στον Χριστό του Διδυμοτείχου ήταν πολλά και η φήμη του μεγάλη σε ολόκληρη τη Θράκη.

Ο ναός είναι συνδεδεμένος με την μεγάλη γιορτή της Πεντηκοστής, το Καλέ-Παναΐρ, την μεγαλύτερη γιορτή της πόλης, η οποία επικεντρωνόταν γύρω από τη λιτανεία της εικόνας του Χριστού.

Πηγή: "Διδυμότειχο, μια άγνωστη πρωτεύουσα", Αθανάσιος Ι. Γουρίδης, 2008
Φωτογραφία: ΓΚΟΥΡΛΟΥΜΕΝΟΣ Κ. 2014